Đánh bay đốm nâu
Đốm nâu, đốm sậm màu, đốm tuổi tác và nám. Dù gọi tên thế nào thì chúng vẫn thuộc một nhóm: tăng sắc tố. Đây là một trong những tình trạng “cứng đầu” và gây khó chịu nhất khi điều trị, với vô số nguyên nhân khác nhau – từ viêm, kích ứng cho đến sẹo.
Đúng là tăng sắc tố không gây hại về mặt sức khỏe – và có thể bạn còn xem chúng như vài nốt tàn nhang đáng yêu. Nhưng với nhiều người khác, những mảng sạm, đốm nâu trên mặt thực sự rất phiền. Trong bài viết này, chúng ta sẽ “giải mã” tăng sắc tố từ A–Z: từ nguyên nhân đến các hoạt chất đã được chứng minh lâm sàng giúp làm mờ đốm nâu, nám và ngăn chúng quay trở lại.
Tăng sắc tố là gì và nguyên nhân do đâu?
Melanin chính là sắc tố tạo nên những tông màu đa dạng tuyệt đẹp của làn da. Nhưng khi melanin bị kích thích sản xuất quá mức, nó “tràn” lên bề mặt da và biểu hiện dưới dạng mảng, đốm hoặc vùng da loang lổ tối màu hơn tông da tự nhiên.
Bên cạnh nguyên nhân quen thuộc là tia UV từ ánh nắng mặt trời (tổn thương do nắng), Học viện Da liễu Hoa Kỳ (AAD) cho biết các đốm nâu còn có thể xuất hiện khi “một nốt mụn lành đi, một vết thương đang trong quá trình hồi phục (tăng sắc tố sau viêm – PIH), khi bạn dùng (hoặc bôi) một số loại thuốc, khi sản phẩm chăm sóc da hoặc tóc gây kích ứng da, hoặc khi có thay đổi nội tiết – như trong thai kỳ hoặc khi dùng thuốc tránh thai đường uống (còn được gọi là nám hay ‘mặt nạ thai kỳ’).”
Những hoạt chất nào đã được chứng minh hiệu quả với tăng sắc tố?
Mọi loại da – từ sáng đến tối màu – đều có thể bị tăng sắc tố, nhưng cách biểu hiện trên từng tông da sẽ khác nhau. Vì đây là một trong những vấn đề da phổ biến nhất tại phòng khám da liễu, đã có rất nhiều nghiên cứu về hoạt chất giúp trả lời câu hỏi: làm thế nào để xử lý đốm nâu, sạm màu trên mặt, tay và cơ thể?
Dưới đây là 6 hoạt chất “chủ lực” đã được kiểm chứng và cho kết quả rất tốt trong điều trị tăng sắc tố:
- Axit tranexamic (Tranexamic Acid)
Chúng ta thường nghĩ đến “tẩy da” khi nghe đến chữ “axit”. Nhưng không phải axit nào cũng chỉ đơn thuần là tẩy da chết. Điển hình là axit tranexamic – thực ra là một axit amin (thành phần cấu tạo nên protein – “khối xây dựng” của sự sống). Dù ban đầu được FDA phê duyệt để điều trị bệnh nhân bị rối loạn đông máu hoặc chảy máu nhiều, axit tranexamic đang tạo nên sự khác biệt lớn trong ngành da liễu nhờ khả năng làm mờ đốm nâu, nám, tăng sắc tố sau viêm và nhiều rối loạn sắc tố khác.
Axit tranexamic dùng cho da hoạt động bằng cách “chặn” chuỗi phản ứng sinh học dẫn đến hình thành đốm nâu và vùng sạm màu. Và khác với một số hoạt chất kê đơn như hydroquinone, axit tranexamic nhẹ dịu nhưng vẫn hiệu quả, có thể dùng lâu dài, phối hợp tốt với các “ngôi sao” làm sáng da như Vitamin C và axit kojic, và được xem là an toàn trong thai kỳ (dĩ nhiên, bạn luôn nên hỏi ý kiến bác sĩ trước khi thêm bất kỳ hoạt chất mới nào vào routine).
- Axit kojic (Kojic Acid)
Axit kojic – cái tên đang “hot” trong làng skincare có nguồn gốc lên men – thực ra đã xuất hiện từ lâu. Đây là một dẫn xuất từ nấm và sản phẩm phụ của quá trình lên men, đồng thời là chất ức chế tyrosinase (enzyme tham gia sản xuất melanin). Bằng cách ức chế quá trình tạo melanin, axit kojic giúp giảm độ đậm của các đốm nâu, vùng tăng sắc tố và hạn chế chúng tái xuất hiện.
- Niacinamide
Niacinamide đang trở thành “siêu sao mới” trong giới chăm sóc da, được ví như “phiên bản đa nhiệm của retinol” nhờ khả năng xử lý nhiều vấn đề cùng lúc. Thành phần này có thể giảm viêm, củng cố hàng rào bảo vệ da, điều tiết bã nhờn và hỗ trợ giảm tăng sắc tố.
Với vai trò là chất chống oxy hoá, niacinamide giúp ngăn chặn quá trình oxy hoá có thể phá huỷ collagen. Nó cũng tăng cường sức khỏe hàng rào da, giúp da chống chọi tốt hơn với các tác nhân gây stress từ môi trường. Nhiều nghiên cứu cho thấy niacinamide có thể ức chế một phần quá trình dẫn đến hình thành đốm nâu và vùng sạm màu – đó là lý do nó luôn nằm trong “top” các hoạt chất hỗ trợ làm mờ đốm nâu.
- THD – thế hệ Vitamin C mới
THD (Tetrahexyldecyl Ascorbate) là dạng Vitamin C “nâng cấp” dành cho da. Dạng này có độ thẩm thấu (sinh khả dụng) cao hơn, ổn định hơn (ít bị oxy hoá, mất tác dụng hơn) và hiệu quả hơn so với Vitamin C dạng axit L-ascorbic truyền thống.
Vitamin C là “nhân vật chính” trong nhóm hoạt chất làm sáng, đều màu da, nhưng lại rất nhạy cảm và dễ bị mất tác dụng khi tiếp xúc với không khí (oxy hoá) hoặc khi nằm trong các công thức chứa nước kém ổn định. Kết quả: sản phẩm nhanh “xuống cấp” và da không nhận được nhiều lợi ích.
Các nghiên cứu lâm sàng cho thấy Tetrahexyldecyl Ascorbate giúp tăng tổng hợp collagen, tăng cường bảo vệ chống oxy hoá và bảo vệ tốt hơn trước tác hại của ánh sáng xanh so với L-ascorbic acid. Ngoài ra, đây là dạng tan trong dầu, giúp đi sâu vào lớp lipid của da và thẩm thấu tốt hơn – nghĩa là hiệu quả thực tế trên da cao hơn.
Chính vì vậy, THD là lựa chọn duy nhất cho sản phẩm Vitamin C Brightening Concentrate của chúng tôi, với 10% Tetrahexyldecyl Ascorbate chuẩn lâm sàng trong công thức không nước, siêu ổn định, dùng bơm airless để hạn chế oxy hoá và tối đa hoá hiệu quả trên đốm nâu sau mỗi lần dùng.
- Axit lactic (Lactic Acid)
Đang phân vân chọn loại tẩy da chết hoá học nào? Axit lactic rất xứng đáng trở thành “chân ái” mới. Đây là một AHA (alpha hydroxy acid) tẩy da chết hoá học – khác với tẩy da chết vật lý dạng hạt – vừa tẩy tế bào chết, vừa cấp ẩm, và nói chung là dịu hơn so với BHA như axit salicylic hoặc AHA như axit glycolic. Lý do? Vì nó tan trong nước chứ không tan trong dầu: nó có thể đi qua lớp ẩm tự nhiên trên bề mặt da để hỗ trợ “đẩy” tế bào chết, nhưng lại không phá vỡ lớp dầu tự nhiên của da. Nhờ đó, axit lactic mang lại hiệu ứng tẩy da chết nhẹ nhàng nhưng vẫn hiệu quả, đồng thời mở đường cho các hoạt chất làm sáng hoạt động mạnh mẽ hơn.
- Kem chống nắng (SPF)
Dù có bao nhiêu sản phẩm mới “xịn sò” dành cho đốm nâu đi chăng nữa, bạn cũng đừng quên “người hùng thầm lặng” là kem chống nắng. Thực tế, cách tốt nhất để xử lý đốm nâu là… đừng để nó xuất hiện. Và SPF chính là bước then chốt để ngăn tăng sắc tố bị nặng thêm bởi tia UV.
Bạn có thể bôi axit kojic, axit tranexamic, niacinamide và Vitamin C đều đặn, nhưng nếu không che chắn da khỏi tia UV, các đốm nâu vẫn có thể “cố thủ” hoặc quay trở lại – vì tia UV là “cò súng” kích hoạt và tái kích hoạt tăng sắc tố. Cách tiếp cận hiệu quả nhất là kết hợp: vừa dùng hoạt chất điều trị, vừa duy trì thoa SPF hằng ngày (kể cả ngày râm, hay ngày chỉ làm việc ở nhà) – như vậy, bạn sẽ thấy kết quả rõ rệt hơn nhiều trong hành trình xử lý sạm nám, đốm nâu.
Chọn “vũ khí” trị đốm nâu hiệu quả chưa bao giờ dễ đến thế
Nếu bạn đang tìm một sản phẩm “all-in-one” để đánh thẳng vào đốm nâu, hãy tham khảo VI Derm Dark Spot Lifting Serum MỚI – serum trị đốm nâu với combo “3 trong 1” phá vỡ sắc tố: phức hợp TRI-ER8ASE™ Acid Complex gồm 5% axit tranexamic, axit kojic, axit lactic – kết hợp với niacinamide. Điểm tuyệt vời là các hoạt chất này hỗ trợ lẫn nhau, tạo nên một giải pháp làm mờ đốm nâu vượt trội. Cụ thể:
- Axit tranexamic: ở nồng độ điều trị 5% đã được chứng minh hiệu quả, giúp làm mờ ngay cả những mảng sắc tố đậm và “cứng đầu” nhất.
- Axit kojic: ức chế sản xuất melanin quá mức, ngăn hình thành đốm nâu và vùng tăng sắc tố mới.
- Axit lactic: tẩy tế bào chết dịu nhẹ nhưng hiệu quả, “nới lỏng” lớp bề mặt để các hoạt chất làm sáng khác đi sâu hơn.
- Niacinamide: giảm sự “chuyển giao” melanin từ tế bào sắc tố (melanocyte) lên bề mặt da, giúp ngăn ngừa tăng sắc tố mới, đồng thời cấp ẩm và củng cố hàng rào bảo vệ da.
Nguồn tham khảo:
American Academy of Dermatology, How to fade dark spots in darker skin tones
Medical News Today, Health Conditions
Clinical and Experimental Dermatology, 2020, tập 45, số 4, trang 445–449
Journal of Clinical and Aesthetic Dermatology, 2010, tập 3, số 2, trang 22–41
